This dissertation examines the professionalization and popularization of football in Turkey in the period 1946-1963 from a social history perspective. Utilizing an extensive research based on the empirical-analytical model, it explores the transition of Turkish football from an amateur, participant-based sport into a professional mass spectator game. Focusing on a period when Turkish society was itself undergoing a significant transformation, this dissertation asks how changing social, political, demographic, and economic dynamics played role in the transformation of football and its cultural pro-duction. The belated move towards professionalism in the post-World War II era, albeit without conceding the game to free-market forces, resulted in an in-complete, hybrid mode of professionalism, that would develop around public service values instead of a business logic. In this regard, this study lifts the lid off the peculiarities that give Turkish professional football its current shape. One of the inspirations for this dissertation is the conception of football as a "total social phenomenon" to use Marcel Mauss's term, that illuminates the historical development of the wider society. Guided by this perspective, this study contributes to the recognition of football as a subject of serious academic research in Turkey and expands the horizon of the international sports history literature by offering a non-Western case study.

Bu tez sosyal tarih perspektifinden 1946-1963 arası dönemde Türkiye'de futbolun profesyonelleşmesini ve kitleselleşmesini ele alır. Ampirik-analitik modeli temel alan geniş bir araştırmadan faydalanarak, Türk futbolunun amatör ve katılımcı temelli bir spordan profesyonel ve kitlesel bir oyuna dönüşümünü irdeler. Türkiye toplumunun da önemli bir dönüşümden geçtiği bir döneme odaklanarak, değişen sosyal, siyasi, demografik ve ekonomik dinamiklerin futbol ve onun kültürel üretiminde nasıl rol oynadığını sorgulamaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde gecikmiş bir şekilde ve oyunu serbest piyasa güçlerine terk etmeden profesyonelliğe geçiş, piyasa mantığı yerine kamu hizmeti değerleri çevresinde gelişecek eksik ve melez bir profesyonellik örneği yaratmıştır. Bu anlamda bu çalışma Türkiye'de profesy-onel futbola bugünkü şeklini veren hususiyetleri de açığa çıkarma çabasıdır. Bu tezin ilhamlarından birisi de futbolun toplumun tarihsel gelişimini de aydınlatan, Marcel Mauss'un ifadesi ile "topyekûn bir toplumsal fenomen" olarak kavramsallaştırılmasıdır. Bu perspektiften hareketle bu çalışma bir yandan Türkiye'de futbolun ciddi bir akademik araştırma konusu olarak kabulüne katkı sağlamayı hedeflerken aynı zamanda Batı-dışı bir örnek sunarak uluslararası spor tarihi literatürünün ufkunu da genişletmeyi amaçlamaktadır.